Gebeten door het simulantenvirus

Andy Van Puyenbroeck is 39 jaar en al 23 jaar ongevallensimulant in afdeling Hamme. Wat begon als een eenmalige opdracht als gelegenheidsslachtoffer groeide uit tot heus vrijwilligerswerk én een passie. Simulanten van Rode Kruis-Vlaanderen worden ingezet tijdens de eerstehulpopleidingen om cursisten realistische verwondingen en situaties te kunnen tonen.

Laten we maar met de deur in huis vallen: hoe word je ongevallensimulant?

Je moet eerst de cursus Eerste Hulp en Helper doorlopen. Nadien kan je aan je afdeling of provinciale zetel te kennen geven dat je simulant wil worden. Pas dan kan je een specifieke cursus gaan volgen. Er zijn trouwens verschillende soorten ongevallensimulanten. Als simulant leer je eerst kleine verwondingen aan en leer je zelfstandig te zijn. Eventueel mag je ook eens meespelen in een rampoefening. Een simulant-senior is dan weer iemand die meer of grotere verwondingen kan namaken. Zo'n senior is ook in staat om met meerdere slachtoffers samen te werken. Als laatste heb je ook nog de simulant-coördinator die als extraatje rampoefeningen kan uitschrijven waarbij 40 personen betrokken zijn.

Jullie zorgen ervoor dat verwondingen er zo realistisch mogelijk uitzien, maar waarom is dat nodig?

Dit is nodig omdat we onze cursisten verwondingen en situaties willen laten zien zoals ze in het echte leven voorkomen. Op die manier schrikken ze niet en treedt een soort gewenning op voor verwondingen. Er zal minder paniek uitbreken in geval van nood. Maar een simulant zorgt er ook voor dat de verwondingen (medisch) correct geacteerd worden. We zetten mensen  neer die in volle paniek zijn of mensen die pijn hebben. Zo leren cursisten ook met de emoties van slachtoffers omgaan.

Krijg je dat acteren ook aangeleerd tijdens de opleiding?

Ja, daar wordt tijdens de opleiding uitvoerig aandacht aan besteed maar ergens moet dat ook al een stukje in jou zitten. Correct acteren is en blijft enorm belangrijk voor een ongevallensimulant. Bij een klein sneetje hoef je niet te doen alsof je leven op het spel staat. Dat gelooft niemand. Standaardzaken zoals dit proberen we echt wel aan te leren aan de simulanten.

Wat is jouw sterkste kant tijdens het simuleren van ongevallen?

Ik durf toch wel te stellen dat acteren mijn sterkte is. Omdat ik heel lang bij de hulpdienst ben geweest en met de ziekenwagen heb gereden, weet ik als geen ander hoe mensen reageren in bepaalde situaties. Ik heb ook heel vaak beelden van rampen bekeken om te zien wat er gebeurt in zo'n situatie. Dat klinkt misschien een beetje gruwelijk, maar dat is waar ik mijn inspiratie haal. Het acteren is trouwens een echte hobby geworden, want ik mocht al verschillende keren meespelen in televisiereeksen. Het is allemaal begonnen met een aflevering van Spoed waarin ik een gewonde mocht spelen. Maar al snel kon ik meer gaan doen en werd ik de vaste politieagent in de serie.

Wat zijn de zwaarste verwondingen die je kan simuleren?

Tijdens de opleiding krijg je aangeleerd hoe je ervoor kan zorgen dat het lijkt alsof iemand zijn vinger afgerukt werd. Er wordt een namaakvinger in siliconen gemaakt, de echte vinger wordt naar onder gebonden en er komt een laagje schmink over. Ook zware brandwonden kunnen wij perfect namaken, maar het zijn hartproblemen die het moeilijkst zijn om na te bootsen omdat dit eigenlijk puur acteren is. Je moet overschakelen op een heel oppervlakkige ademhaling waardoor de kans bestaat dat je gaat hyperventileren. Daarom is het ontzettend belangrijk dat je tijdens het simuleren goed opgevolgd wordt door de lesgever. Ook onze codewoorden moeten gekend zijn. Lock-out betekent dat de lesgever een einde maakt aan de simulatie, strike wordt gebruikt wanneer de simulant zich niet goed of veilig voelt. Op die manier geeft hij aan het spel te willen stoppen.

Hoe maken jullie geloofwaardige brandwonden na?

Er is natuurlijk een verschil tussen eerstegraads-, tweedegraads- en derdegraadsbrandwonden. Het meest spectaculaire zijn de derdegraadsbrandwonden. Vroeger werd dat nagebootst met behulp van pannenkoeken. Maar het feit dat die pannenkoek redelijk dik was en de randen weggewerkt moesten worden met brooddeeg zorgde voor een niet zo realistisch resultaat. Nu hebben we een andere techniek en werken we eigenlijk met latex. Het zijn een soort zakdoekjes die bijvoorbeeld op het hand gekleefd worden, daar worden dan gaatjes in gemaakt en dat wordt allemaal bijgekleurd zodat het eruit ziet als een brandwonde, mét dieptezicht.

Je ziet door de jaren heen echt wel veel verbeteringen optreden op vlak van middelen en grimeren.  Vroeger maakten we alles zelf, maar nu werken we met kant-en-klare producten uit gespecialiseerde winkels. Voordeel is dat je snel aan de slag kan gaan, het blijft houdbaar,… Het brooddeeg dat we vroeger vaak gebruikten kan mislukken en was een week later sowieso niet meer bruikbaar. Iedere simulant die de cursus start krijgt nu een startpakket aangeboden zodat hij of zij met de juiste producten aan de slag kan. Iedere verwonding is eigenlijk een kunstwerk op zich, maar het is de kunst om alles er zo geloofwaardig mogelijk te laten uitzien.

En wordt vals bloed nu echt gemaakt van ketchup?

Neen! Ook dit nepbloed kopen we ondertussen kant-en-klaar in de winkel maar vroeger maakten we dit zelf volgens een geheim recept. Een mix van grenadine, karmijnrood, dikkingsmiddel en een klein beetje kandijsiroop voor de donkere kleur en voilà...je bloed was klaar. En drinkbaar bovendien! Alleen trok het tijdens simulaties in de buitenlucht heel makkelijk wespen aan door de zoete geur.

Tot slot polsen we graag ook nog even naar jouw leukste ervaring als ongevallensimulant.

Ik haal het meeste voldoening uit de grote oefeningen waarbij ik betrokken ben. Bijvoorbeeld een rampoefening op Zaventem. Je mag in een vliegtuig zitten waar je even later uit geëvacueerd wordt en je komt bovendien op plaatsen waar anderen niet zomaar mogen komen. Heel fijn om dit mee te maken! Maar het is ook leuk om na een oefening complimenten te krijgen van de cursisten die vinden dat je alles op een heel geloofwaardige manier hebt gebracht. Simuleren is een passie, een virus. En eens je daardoor gebeten bent, raak je dat niet meer kwijt!

Zelf mensen eerste hulp aanleren