OPINIESTUK - Belgische Rode Kruis roept Belgische overheid op om deel te nemen aan de VN-onderhandelingen inzake een verbodsverdrag op nucleaire wapens

Morgen, 15 juni, start in New York de tweede onderhandelingsronde van de Conferentie van de Verenigde Naties voor een verdrag inzake een verbod op nucleaire wapens. Het Belgische Rode Kruis roept de overheid op om hieraan deel te nemen. België kan zo bijdragen aan een beslissende en historische stap op weg naar een toekomst zonder kernwapens.

Onderhandelingen op niveau van de Verenigde Naties

Van 27 tot 31 maart 2017 kwamen 132 staten bij elkaar voor een eerste onderhandelingsronde inzake een verbodsverdrag op nucleaire wapens. De kernwapenstaten en de meeste staten onder de zogenaamde nucleaire ‘paraplu’ kozen echter ervoor om niet deel te nemen, waaronder België.

De tweede sessie van deze onderhandelingen vindt plaats van 15 juni tot 7 juli, waar het ontwerp voor het verbodsverdrag zal worden besproken. De Internationale Rode Kruis- en Rode Halve Maanbeweging dringt bij alle staten aan om deel te nemen aan de VN-onderhandelingen. Dit is een historische en unieke opportuniteit om een belangrijke stap vooruit te zetten naar een wereld zonder nucleaire wapens.

Als Belgische Rode Kruis roepen wij in het bijzonder België op om deel te nemen aan de tweede onderhandelingsronde. België kan zo zijn engagement voor een nucleair vrije wereld verder zetten.

Een voortdurende zorg van het Rode Kruis sinds 1945 

Als de eerste neutrale getuige van het onbeschrijfbaar menselijk leed veroorzaakt door de atoombom op Hiroshima en rekening houdend met het respect voor het internationaal humanitair recht, roept de Rode Kruisbeweging al sinds 1945 publiekelijk op tot een verbod op deze wapens. In 2011 heeft diezelfde Rode Kruisbeweging een oproep gelanceerd naar alle staten om "in goed vertrouwen, met urgentie en vastberadenheid te streven naar onderhandelingen om tot een juridisch bindend internationaal akkoord te komen die het gebruik van kernwapens verbiedt en te komen tot hun totale eliminatie, op basis van internationale verplichtingen en bestaande engagementen”.

De humanitaire gevolgen van nucleaire wapens     

De oproep van het Rode Kruis wordt ingegeven door de wereldwijd erkende catastrofale humanitaire gevolgen van het gebruik van nucleaire wapens. Deze gevolgen treffen zowel  mensen, gezondheidszorg als milieu, en dit zowel op onmiddellijke als lange termijn.

De realiteit is dat als een nucleair wapen ontploft in of in nabijheid van een bewoond gebied, dit leidt tot een overweldigend aantal slachtoffers. Bovendien vernietigt dit de meeste lokale medische faciliteiten. Dokters en verpleegkundigen behoren ook tot de slachtoffers. Er bestaat geen capaciteit om effectieve medische en humanitaire hulp te verlenen aan een substantieel deel van de overlevenden.

We weten verder dat de verschrikking van een nucleaire aanval jarenlang voortduurt. Tragisch genoeg kan dit ook de kinderen van overlevenden treffen. Toen bijna 72 jaar geleden de atoombommen werden gebruikt in Japan, konden we ons niet voorstellen dat Rode Kruisziekenhuizen in Japan vandaag nog steeds slachtoffers van kanker en leukemie zouden behandelen, als gevolg van de straling in Hiroshima en Nagasaki. Alarmerend is dat dit slechts een voorbode is van de schade die moderne nucleaire wapens vandaag zouden veroorzaken.

Gelet op de unieke karakteristieken van nucleaire wapens en hun vernietigende kracht kunnen de gevolgen van hun gebruik niet in ruimte en tijd worden beperkt. Het is bijgevolg moeilijk om voor te stellen dat het gebruik van nucleaire wapens in overeenstemming kan zijn met de regels van het internationaal humanitair recht, en specifieker de regels van onderscheid, voorzorg en proportionaliteit.

Waarom is de aanname van een verbodsverdrag belangrijk? 

Het risico op gebruik van nucleaire wapens is vandaag groter dan tijdens de Koude Oorlog. Er staan meer dan 1.800 nucleaire wapens op ‘high-alert’, klaar voor lancering in enkele minuten. Er bestaat een reëel gevaar dat deze opzettelijk of per ongeluk door een menselijk of technisch falen of via cyberaanvallen worden gelanceerd. Bovendien is er een groeiende kans dat niet-statelijke gewapende groepen deze wapens verkrijgen.

Een verdrag met een verbod op nucleaire wapens zal het stigma vergroten het gebruik ervan, een steun zijn voor de engagementen tot de vermindering van de risico’s en een ontmoediging voor de proliferatie. Dit is dezelfde benadering die werd gevolgd voor chemische en biologische wapens: het verbod ging vooraf aan de akkoorden voor concrete eliminatie. Het is de enige garantie dat nucleaire wapens nooit nog gebruikt worden.

Het verbodsverdrag op nucleaire wapens moet helder en met duidelijke verplichtingen geformuleerd worden. Niet enkel het gebruik van nucleaire wapens moet verboden worden, ook de ontwikkeling, productie, verwerving, opslag, bewaren of het direct of indirect overdragen ervan. Er moet een verbod komen op het helpen of aanmoedigen van staten bij een van bovenstaande activiteiten.

Bovendien moet het verdrag duidelijke engagementen bevatten voor de vernietiging in de toekomst van de kernwapens van de staten die toetreden tot het Verdrag. Op die manier kunnen staten ook toetreden tot dit verdrag zónder dat hun voorraden al vernietigd zijn.

Noodzakelijke stap vooruit 

Het bestaan van nucleaire wapens is een bedreiging voor ons allemaal. Zelfs indien in  juli een verdrag wordt aangenomen dat een verbod inhoudt, zullen nucleaire wapens niet onmiddellijk verdwijnen. Het verbieden van nucleaire wapens is echter wel een historische en belangrijke stap vooruit naar ontwapening.

Het is belangrijk dat alle staten, waaronder ook België, deelnemen aan deze onderhandelingen. We moeten allemaal aan boord springen, voor de toekomst van de mensheid.

Philippe Vandekerckhove                            Pierre Hublet

CEO Rode Kruis-Vlaanderen                        CEO Croix-Rouge de Belgique – Communauté francophone