Handen wassen, een gewoonte die levens kan redden!

Zaterdag 15 oktober is het Wereld Handenwasdag. Voor ons is het misschien een evidentie om meerdere keren per dag onze handen te wassen. Maar wat als er niet genoeg proper water beschikbaar is om je handen geregeld te wassen? Een probleem waar heel wat ontwikkelingslanden mee te kampen hebben. Jaarlijks sterven 1,7 miljoen kinderen aan de gevolgen van diarree en longontstekingen. Nochtans kan dit verminderd worden met respectievelijk 50% en 25% door geregeld de handen te wassen met zeep. 

We grijpen deze dag dan ook aan om nogmaals te wijzen op het belang van de uitbouw van goede water- en sanitaire voorzieningen én de bijhorende gedragsverandering omtrent hygiëne. Joris, één van onze medewerkers die Rode Kruisprojecten opvolgt in Malawi, weet als geen ander hoe belangrijk dit aspect is.

Uitgebreide vragenlijst als basis van ons onderzoek

In veel van onze ontwikkelingsprojecten staat gedragsverandering centraal. Het gaat dan vaak over projecten die ziekten zoals dodelijke diarree moeten terugdringen en waarvoor het aanleveren van de zogenaamde 'hardware' (waterputten, latrines, installaties om handen te wassen) niet voldoende is. Het promoten van correct hygiënisch gedrag is een niet te verwaarlozen deel van deze projecten. Zo blijft het zuivere water van een geïnstalleerde waterpomp maar zuiver als het met een propere emmer wordt opgevangen en is bewezen dat handen wassen met zeep effectief is voor het reduceren van diarree.

Maar het gedrag van iemand veranderen is niet eenvoudig! Opvoeding, gewoontes, geloof, zelfvertrouwen, kennis ... het zijn allemaal factoren die een bepaald gedrag (of afwezigheid ervan) bepalen. Om onze interventietechnieken beter te kunnen afstemmen op de eigenlijk factoren die in een bepaalde context relevant zijn, gingen we in Malawi een samenwerking aan met EAWAG, een Zwitsers onderzoeksinstituut. Zij ontwikkelden een model (RANAS - Risk, Attitude, Norms, Ability, Self-Regulation) om via een uitgebreide vragenlijst een beter inzicht te krijgen op wat onze begunstigden belangrijk vinden en wat maakt dat ze een bepaald gedrag, in dit geval het frequent wassen van de handen, kunnen en/of willen uitvoeren.

Sociale perceptie doorslaggevende factor

In Kasungu district, een ruraal gebied met zo'n 3.600 huishoudens in Malawi, is zo gebleken dat kennis over het onderwerp niet belangrijk is. Mensen die hun handen wassen en mensen die hun handen niet wassen hebben geen andere kijk op het belang, de risico's en voordelen van het handen wassen. Wat wél speelt is de sociale perceptie! In plaatsen waar de dorpshoofden duidelijk het belang ervan benadrukken is het aantal handenwassers veel groter, behale in gezinnen waar ze zich minder bewust zijn van die sociale dimensie. Een ander aspect dat in dit gebied belangrijk bleek is de zelfherinnering, de reflex om eraan te denken de handen te wassen na het uitvoeren van bepaalde taken.

100 Rode Kruisvrijwilligers trekkende kracht

Met 100 zijn ze, 50 mannen en 50 vrouwen, die in de aan hen toegewezen dorpen bijna dagelijks huisbezoeken uitvoeren, de begunstigden sociaal ondersteunen én motiveren. Uit de uitgevoerde analyse blijkt welke acties het meest kans hebben op succes en de vrijwilligers dus best ondernemen. Zo organiseren ze bijvoorbeeld vergaderingen waarbij het gezamenlijk commitment wordt benadrukt en dat wordt ook omgezet in een contract. Aan het 'reminden' van het handen wassen wordt gewerkt door een poster mét weekkalender te ontwikkelen waarbij de gezinshoofden samen met de vrijwilligers afspreken op welke momenten de zeep gecontroleerd zal worden, wanneer er water gehaald wordt en wanneer de handen gewassen moeten worden. Al deze specifieke momenten worden effectief aangeduid op de kalender die op een duidelijk zichtbare plaats gehangen wordt.

Zo zorgt Rode Kruis-Vlaanderen dat ze op een wetenschappelijke manier haar activiteiten zo efficiënt en gericht mogelijk kan aflijnen. Wil je graag mee zorgen voor zuiver water? Dat kan door ons financieel te steunen.

Word zuiverwaterschenker!