Vernieuwde Commentaar bij het Eerste Verdrag Van Genève van 1949

De vier Verdragen van Genève van 1949 en de twee Aanvullende Protocollen van 1977 zijn de kern van het internationaal humanitair recht (IHR). Het Internationale Rode Kruiscomité (ICRC), dat een rol speelt in de verspreiding, naleving en ontwikkeling van het IHR heeft bij deze Verdragen in de jaren ‘50 een handleiding voor interpretatie geschreven. Dat noemt men de commentaren (‘Commentaries’) bij de Verdragen. De teksten steunen op de onderhandelingen voorafgaande aan deze Verdragen en de eerste ervaringen in de toepassingen van de Verdragen, voornamelijk deze tijdens de Tweede Wereldoorlog. De commentaren beogen duiding te geven aan de interpretatie van de regels om de implementatie en naleving te bevorderen.

Doel van de vernieuwde Commentaar

Om tegemoet te komen aan de uitdagingen van de huidige gewapende conflicten heeft het ICRC deze commentaren herbekeken en aangepast aan de actuele interpretatie van de regels. Dit toont de blijvende relevantie van het internationaal humanitair recht aan. Een correcte interpretatie versterkt de toepassing van de regels en op die manier de bescherming van personen die niet of niet meer deelnemen aan de vijandelijkheden.

Uniek aan deze commentaar is dat het onderzoeksteam verantwoordelijk voor dit project heeft kunnen putten uit de ICRC-archieven, dit met respect voor het vertrouwelijke karakter van de documenten. De ervaringen die men de afgelopen 60 jaar heeft opgedaan over de concrete toepassing van het IHR heeft geleid tot een beter begrip van de operationele toepassing van de rechtsregels tijdens de huidige gewapende conflicten. De meerderheid van de huidige gewapende conflicten zijn immers van een andere aard en complexer dan de conflicten op basis waarvan de eerste commentaren aangenomen zijn. Zo zijn de huidige conflicten voornamelijk niet-internationaal van aard, waar ze vroeger voornamelijk een internationaal karakter hadden.

Ook de commentaren bij de andere Verdragen van Genève van 1949 en het Eerste en Tweede Aanvullende Protocol van 1977 worden herzien. De publicatie van de vernieuwde commentaar bij het Tweede Verdrag van Genève van 1949 wordt eind dit jaar verwacht. In 2017 en 2018 volgen dan de vernieuwde commentaren van respectievelijk het Derde en Vierde Verdrag van Genève van 1949. In 2019 worden de vernieuwde commentaren van de twee Aanvullende Protocollen verwacht.

Wie gebruikt deze commentaar?

De commentaren bij de Verdragen van Genève zijn voornamelijk bedoeld voor mensen die professioneel met het IHR bezig zijn en in praktijk brengen, zoals militairen, overheden, advocaten, internationale organisaties, het ICRC, nationale Rode Kruisverenigingen en academici.

Niet-internationaal gewapende conflicten

Vernieuwend aan deze commentaar is dat er meer aandacht wordt besteed aan niet-internationaal gewapende conflicten. Gemeenschappelijk artikel 3 van de Verdragen van Genève wordt beschouwd als de hoeksteen voor niet-internationaal gewapende conflicten. Het is het enige artikel, van toepassing op alle niet-internationaal gewapende conflicten, dat universeel geratificeerd is.  

Een element dat bijvoorbeeld meer aandacht krijgt is de individuele strafrechtelijke verantwoordelijkheid voor schendingen van Gemeenschappelijk artikel 3. Tijdens de voorbereidingen op de oorspronkelijke Commentaar wou een minderheid van de staten ernstige schendingen van dit artikel kwalificeren als oorlogsmisdaden. De meerderheid hield dit echter tegen en het vervolgen van daders van schendingen van gemeenschappelijk artikel 3 werd overgelaten aan de discretionaire bevoegdheid van de staten zelf, op basis van hun nationaal strafrecht. Een kantelmoment kwam er met de oprichting van de internationale straftribunalen voor Rwanda en voor voormalig Joegoslavië. In de statuten van deze tribunalen wordt hun bevoegdheid voor ernstige schendingen van gemeenschappelijk artikel 3 erkend. Vandaag de dag maakt de individuele strafrechtelijke verantwoordelijkheid in niet-internationaal gewapende conflicten deel uit van het internationaal gewoonterecht.

De vernieuwde commentaar bij het Eerste verdrag, alsook de oude commentaren bij de vier verdragen en twee Aanvullende Protocollen zijn te raadplegen op de website van het ICRC: https://www.icrc.org/ihl/full/GCi-commentary.