Eerste hulp bij verstuiking

Een verstuiking komt vaak voor bij het sporten, bijvoorbeeld na een verkeerde beweging of een verkeerde landing na een sprong. Bij een verstuiking wordt de bewegingsmogelijkheid van een gewricht overschreden. Gewrichtsbanden rekken uit en kunnen scheuren. Het gewrichtskapsel, de omgevende bloedvaten, zenuwen en andere weefsels kunnen ook schade oplopen. Maar de botuiteinden blijven onverplaatst ten opzichte van elkaar.

Het is voor eerstehulpverleners moeilijk om het verschil te zien tussen een botbreuk, een ontwrichting, een kneuzing of een ernstige verstuiking omdat de symptomen gelijkaardig zijn. Bij twijfel ga je daarom uit van het ergste.

Wat stel je vast?

Het verstuikte gewricht doet pijn.
Het slachtoffer kan het betrokken gewricht niet meer normaal gebruiken.
Op de plaats van de verstuiking kunnen zwelling en blauwverkleuring optreden.

Dit doe je!

1

STAP 1: Zorg voor veiligheid

Adviseer het slachtoffer om het getroffen ledemaat zo weinig mogelijk te bewegen:
- Vraag hem om zelf het bovenste ledemaat stil tegen de borst te houden.
- Laat hem niet op het pijnlijke onderste ledemaat steunen.

2

STAP 2: Beoordeel de toestand van het slachtoffer

Ga na wat er mis is.
- Kijk naar het ledemaat en vergelijk het met de andere zijde, maar controleer zelf de beweeglijkheid van het gewricht niet.

3

STAP 3: Raadpleeg gespecialiseerde hulp

Raadpleeg gespecialiseerde hulp als:
- de zwelling zeer uitgesproken is;
- het ledemaat een abnormale stand vertoont;
- het ledemaat abnormaal (on)beweeglijk is;
- het slachtoffer gevoelsstoornissen heeft;
- de pijn niet vermindert na het koelen;
- het slachtoffer tekenen van het compartimentsyndroom vertoont zoals;
  - plotse pijn in de spieren na een letsel of een hevige inspanning;
  - gevoelsstoornissen (zoals tintelingen, speldenprikken of een ‘slapend’ ledemaat) hebben ter hoogte van het betrokken ledemaat;
  - spieren voelen hard aan en verliezen hun kracht;
  - het ledemaat verbleekt;
- je twijfelt over de ernst van het letsel.

4

STAP 4: Verleen verdere eerste hulp

Bij een verstuiking van de bovenste ledematen verwijder je zo nodig de ringen en andere juwelen.
Bij een verstuiking van de onderste ledematen laat je de schoen ter plaatse, koelen is ook nog nuttig over een schoen.
- Als het slachtoffer zijn schoen niet kan verdragen, laat je hem zelf de schoen uittrekken.
Laat het slachtoffer zelf een houding aannemen die voor hem comfortabel is. Als het slachtoffer dit verdraagt, kan hoogstand van het ledemaat zwelling beperken.
Koel het letsel maximaal 20 minuten met ijsblokjes in een zakje water of een koelzakje.
- Houd het ijs niet rechtstreeks tegen de huid. Wikkel er een dunne handdoek of andere doek rond.
- Gebruik koud water als je geen ijs hebt.
- Onderbreek het koelen als dat het slachtoffer hindert. Als de pijn weer opkomt, mag je opnieuw koelen, op voorwaarde dat de huid weer een normale temperatuur heeft.
Een verband aanbrengen kan comfortabel zijn voor het slachtoffer.