Hersteljustitie

Een samenleving die uit een gewapend conflict komt, heeft zelden of nooit de capaciteit om de rechtsstaat te herstellen en eventuele oorlogsmisdadigers voor de rechtbank te brengen.

Eerste noden na gewapend conflict

Berechting is vaak niet onmiddellijk mogelijk. De regering in eigen land heeft andere en meer dringende noden zoals:

• ontwapening van gewapende groepen
• verhoogde veiligheid voor de burgerbevolking
• vergoeden van slachtoffers
• heropleving van de economie

Niettemin is er wel het besef dat rechtsregels opnieuw intrede moeten doen in het land.

Hersteljustitie en strafjustitie

Bij overgangsjustitie (‘transitional justice’) wordt er een brug geslagen tussen het vorige beleid van een land, waarin er geen rechtsstaat was, en een nieuw democratisch bestuur dat respect heeft voor de mensenrechten. Overgangsjustitie is een ambitieus project om respect voor de mensenrechten te introduceren, en de schendingen ervan te bestraffen. Bij overgangsjustitie worden verschillende maatregelen aangegrepen om de doelstelling te bewerkstelligen. Meestal ontstaat er een combinatie tussen:

• ‘helende’ maatregelen van hersteljustitie (waarheids- en verzoeningscommissies)
• parallel systeem van strafjustitie (berechting van de verantwoordelijken van de ergste schendingen van het internationaal humanitair recht tijdens het conflict)