Principes van proportionaliteit

Het principe van proportionaliteit is een basisprincipe in het internationaal humanitair recht (IHR). Het principe stelt dat, zelfs wanneer een geplande aanval gericht is tegen een legitiem militair doelwit, het verboden is om effectief tot de aanval over te gaan indien het verwachte risico op burgerslachtoffers en/of schade aan burgerlijke goederen buiten verhouding staat tot het verwachte tastbare en rechtstreekse militaire voordeel dat de aanval zal opleveren.

Belang van een correcte toepassing

In hedendaagse conflicten stelt men vast dat de vijandelijkheden steeds meer plaatsvinden in een stedelijke omgeving en in het algemeen in zones waar veel burgers en burgerlijke goederen aanwezig zijn. In dergelijke omstandigheden is het des te meer van belang dat het principe van proportionaliteit correct wordt toegepast.

Voorzorgsmaatregelen

Het IHR schrijft een reeks voorzorgsmaatregelen voor die ertoe strekken om zo weinig mogelijk schade te veroorzaken onder burgers en aan burgerlijke goederen:

• De commandant moet, alvorens een militaire operatie uit te voeren, voldoende inlichtingen verzamelen om de beschermde personen en goederen op voorhand te kunnen identificeren.
• Men moet bij de keuze van de aanvalsmethode rekening houden met de gevolgen van de wapens die men wil inzetten. Als het militair te behalen voordeel hetzelfde is, moet er gekozen worden voor de optie die het minst schadelijk is voor de niet-strijders. Bijvoorbeeld: wanneer er twee routes zijn om een vijandelijk doelwit onschadelijk te maken, moet de route worden gekozen die het minste gevaar inhoudt voor de burgerbevolking en burgerlijke goederen.
• Als een aanval de burgerbevolking kan treffen, is de militaire overheid verplicht deze daarvan tijdig en met de gepaste middelen in kennis te stellen (bijvoorbeeld door pamfletten, radio, enz.), tenzij de omstandigheden dat niet toelaten. Dit moet de bevolking toelaten de dorpen te verlaten en in schuilplaatsen dekking te zoeken.

Deze voorzorgsmaatregels moeten uitzonderlijk strikt toegepast worden indien de geplande aanval mogelijk schade kan toebrengen aan goederen onder speciale bescherming, zoals ziekenhuizen, middelen van civiele bescherming, kerncentrales, stuwdammen, enz.