Gedwongen verdwijningen
Een gedwongen verdwijning is elke vorm van vrijheidsberoving door staatsactoren of personen die werken in opdracht van een staat, en waarbij deze vervolgens weigeren de vrijheidsberoving bekend te maken of die het lot en de plaats van opsluiting van de gevangene geheim houden. Op die manier kan de gevangene niet genieten van de bescherming die verschillende rechtsinstrumenten haar/hem bieden. De kans om gefolterd te worden of om buiten de wet geëxecuteerd te worden, wordt dan veel groter. Bovendien heeft de familie geen idee van de verblijfplaats of het lot van hun dierbare.
Strafbaar onder de Verdragen van Genève en hun Aanvullende Protocollen
Zowel het internationaal humanitair recht als de mensenrechtenverdragen verbieden gedwongen verdwijning. Gedwongen verdwijning is als een combinatie van verschillende inbreuken strafbaar onder de Verdragen van Genève en hun Aanvullende Protocollen. Het druist in tegen:
- het verbod op onwettige opsluiting
- het recht op een eerlijk proces
- het recht van gedetineerden op communicatie met de buitenwereld
Het Statuut van het Internationaal Strafhof neemt gedwongen verdwijning op als een misdaad tegen de mensheid wanneer het deel uitmaakt van een wijdverbreide en stelselmatige aanval gericht tegen de burgerbevolking.
Verplichtingen onder het Verdrag tegen gedwongen verdwijningen
Op 20 december 2006 keurde de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties het ‘Internationaal Verdrag voor de bescherming van alle personen tegen gedwongen verdwijningen’ goed. Dit verdrag bant uitdrukkelijk praktijken die leiden tot gedwongen verdwijningen. Ook buiten het kader van gewapende conflicten. Het verdrag verplicht staten om:
- alle gevangenen in officieel erkende gevangenissen onder te brengen
- officiële registers en gedetailleerde gegevens van alle gevangenen bij te houden
- alle gevangen toe te laten contact te houden met hun familie en hun advocaat
- toegang te verlenen tot de bevoegde instanties
Al deze verplichtingen zijn belangrijk om gedwongen verdwijningen te voorkomen. Daarnaast moeten staten gedwongen verdwijningen als misdaad in hun eigen wetgeving opnemen en daders vervolgen en berechten.
Extra juridische basis
Voor het Internationale Rode Kruiscomité biedt het Verdrag tegen gedwongen verdwijningen een extra juridische basis voor zijn activiteiten ten gunste van vermiste personen en hun familieleden.
Relevante bepalingen
ICC Statuut art.7.1(i), art.7.2(i), 8(2)(a)(vii) en art.8(2)(c)(iii),(iv); GC IV art.147